Wanneer iemand komt te overlijden dan moet de nalatenschap worden afgewikkeld. In Nederland bepaalt de wet dat erfgenamen direct in de plaats treden van de overledene waardoor automatisch alle rechten en verplichtingen overgaan op de erfgenamen.
Als iemand geen testament heeft gemaakt dan bepaalt de wet wie erfgenamen zijn. Daarbij geldt dat alleen eigen bloedverwanten erfgenaam zijn (en de (eventuele) echtgenoot of geregistreerd partner van de overledene) waarbij de wet aangeeft in welke volgorde zij erven.
In een testament kan de overledene afwijken van de wet, of aanvullingen maken. Controleer daarom na het overlijden altijd of de overledene een testament heeft gemaakt. Erfgenamen kunnen dit nagaan bij het Centraal Testamentregister.
Wanneer u erfgenaam bent dan kunt u kiezen of u de erfenis wilt aanvaarden. U kunt de erfenis ‘zuiver aanvaarden’ of ‘beneficiair aanvaarden’.
Zuivere aanvaarding betekent dat u zelf met uw eigen vermogen aansprakelijk wordt voor schulden en verplichtingen van de overledene. Als de overledene méér schulden had dan vermogen (negatieve nalatenschap) dan betekent dit dat u met uw privé vermogen moet bijbetalen.
Bij beneficiaire aanvaarding wordt u wel erfgenaam, maar wordt u niet met uw eigen vermogen aansprakelijk voor een tekort. Bij beneficiaire aanvaarding moet er een vereffeningsprocedure plaatsvinden, waarbij eerst de schulden moeten worden betaald voordat de erfgenamen het overschot kunnen verdelen.
U kunt ook afzien van een erfenis. Dit noemt men verwerpen. U erft dan niets en u kunt ook niet worden aangesproken voor verplichtingen van de overledene.
Wanneer de keuze is gemaakt is deze definitief. De erfgenaam kan de keuze daarna in principe niet meer veranderen. Voor beneficiaire aanvaarding en verwerping moet een verklaring worden afgelegd bij de rechtbank. Voor zuivere aanvaarding is dit niet nodig.
Let op! Volgens de wet kunt u ook zuiver aanvaarden als u zich gedraagt ‘alsof u erfgenaam bent’. Bijvoorbeeld als u eigendommen van de overledene verkoopt of weggooit of betalingen doet van de rekening van de overledene.
Vaak zullen instanties (zoals banken) na het overlijden vragen om een verklaring van erfrecht. Dit is een akte waarin de notaris verklaart wie erfgenamen zijn van de overledene en wie namens de erfgenamen mag optreden.
De erfgenamen moeten zelf een notaris inschakelen om de verklaring van erfrecht op te laten stellen. Voor het opstellen van de verklaring van erfrecht moet de notaris eerst het erfgenamenonderzoek doen en de erfgenamen moeten vervolgens de keuze maken of zij de nalatenschap aanvaarden.
In principe zijn alle erfgenamen (na aanvaarding) uitsluitend gezamenlijk bevoegd om op te treden. Meestal wordt daarom een van de erfgenamen gemachtigd om op te treden namens de andere erfgenamen. Daarvan wordt melding gemaakt in de verklaring van erfrecht.
Als er een testament is, kan in het testament een executeur zijn aangewezen. In dat geval is de executeur bevoegd om op te treden namens de erfgenamen. De erfgenamen zijn zelf onbevoegd, zo lang de executeur in functie is.
Naast het afwikkelen en verdelen van de nalatenschap moeten meestal ook nog belastingaangiften worden gedaan, zoals de aangifte inkomstenbelasting over het laatste kalenderjaar en de aangifte erfbelasting.
Erfgenamen moeten belasting betalen over hun erfenis als zij meer erven dan het bedrag dat voor hen is vrijgesteld. De vrijstelling en het belastingtarief is afhankelijk van de familierelatie met de overledene.
Kijk voor meer informatie over de afwikkeling van een erfenis op de website van onze beroepsorganisatie.
Inschrijven voor onze nieuwsbrief